Schrif­te­lijke vragen Gebruik van gemeen­te­grond door parti­cu­lieren of bedrijven

Indiendatum: 13 dec. 2023
Antwoorddatum: 22 mrt. 2024

Geacht college,

Voor de zomer kwam er bericht uit gemeente Overbetuwe, waar speciaal beleid is ontwikkeld hoe om te gaan met gemeentegrond die door andere partijen onrechtmatig in gebruik is genomen.Ook in gemeente Arnhem komt het voor dat particulieren of bedrijven zichzelf grond toegeëigend hebben die aan de gemeente/gemeenschap toehoort. Van enkele gevallen is de Fractie van de Partij voor de Dieren op de hoogte. Er is sprake van handhaving, gedogen, tegen betaling toestaan of verkoop van grond door de gemeente, maar zonder duidelijke regels en afspraken is er sprake van willekeur. De Partij voor de Dieren acht het wenselijk dat ook in Arnhem beleid wordt gemaakt, zodat er sprake kan zijn van consistente en eerlijke behandeling van iedereen die wenst gebruik te maken van gemeentelijke grond, en tevens ter bescherming van ons gezamenlijk eigendom. Vele gemeenten gingen ons al voorin het opstellen van dergelijk beleid, en Arnhem hoeft niet het wiel opnieuw uit te vinden. Hierover hebben wij de volgende vragen:

1. Herkent u het beeld dat ook in Arnhem onrechtmatig gebruik gemaakt wordt van gemeentegrond door personen of bedrijven?

In Arnhem wordt op meerdere plekken in de stad onrechtmatig gebruik gemaakt van gemeentegrond. Het onrechtmatig gebruik maken van gemeentegrond is onwenselijk. Het kan leiden tot vervelende situaties met beheer, verlies van natuurwaarde, een gevoel van oneerlijkheid bij buurtbewoners, en het verlies van gemeentelijk eigendom en openbare ruimte die daardoor niet gebruikt kan worden door andere Arnhemmers.

2. In Overbetuwe speelde het probleem dat in sommige gevallen gemeentelijk werk op eigen grond niet plaats kon vinden omdat dezegrond door particulieren was toegeëigend? Speelt dit in Arnhem ook, of lopen we in Arnhem risico dat dit kan voorkomen?

Ja, in Arnhem lopen we dat risico. Het komt soms voor dat wij onderhoud aan groenvoorzieningen uitwillen voeren en er dan achter komen dat er delen van dit groen in gebruik zijn genomen door aanwonenden. Ook komt het voor dat er stukken grond onrechtmatig in gebruik zijn genomen waar wij riolering hebben liggen.

3. Heeft het college een beeld van de mate waarin gevallen van onrechtmatig gebruik of toe-eigenen van gemeentegrond zich voordoen? Zo ja, omhoeveel gevallen gaat het ongeveer? Zo nee, bent u voornemens eeninventarisatie te (laten) doen om dit in beeld te krijgen.

Op basis van luchtfoto’s hebben wij een inventarisatie gedaan. Dit geeft een goed beeld, maar zal niet helemaal volledig zijn. Wij zien ongeveer 1350 gevallen van het in bezit nemen van gemeentegrond. Van deze gegevens hebben wij een kaart gemaakt.

4. Is het college bereid om beleid te formuleren waarin regels worden vastgelegd hoe om te gaan met personen of bedrijven die gebruik willen maken van gemeentegrond?Handhavers en medewerkers van de gemeente hebben de afgelopen jarenniet in alle gevallen handhavend opgetreden tegen oneigenlijk gebruik van gemeentegrond. We kunnen ons voorstellen dat het lastig is om na jarenineens anders/handhavend op te treden. Daarom achten we het wenselijk een externe organisatie te belasten met inventarisatie en opstellen van beleid omtrent gebruikmaking van gemeentegrond door anderen.

Op dit moment zien wij geen reden om hier extra beleidsregels voor op te stellen. Voor elke gronduitgifte stelt de gemeente objectieve, toetsbare en redelijke criteria op conform het Didam- arrest. In de Groenvisie is vastgesteld dat openbaar groen openbaar dient te blijven. Dit nemen wij als uitgangspunt bij verzoeken om gebruik te maken van openbaar groen. Onze regels hebben wij opgenomen in onze Nota Grondbeleid. Per geval wordt beoordeeld of de locatie geschikt is om de grond uit te geven. Voor projecten in de buurt zoals geveltuintjes hebben wij regels opgenomen op de gemeentelijke website.

5. Is het college bereid een opdracht neer te leggen bij een ervaren bureau dat dergelijke opdrachten in andere gemeenten ook al heeft uitgevoerd?Zo nee, waarom niet?

Zoals aangegeven is het onwenselijk als personen of bedrijven gemeentegrond onrechtmatig gebruiken. Daarom is handhaving van belang. Op dit moment acteren we hierop binnen de beschikbare capaciteit, waardoor we niet altijd kunnen optreden tegen geconstateerde onrechtmatige situaties. We gedogen niet, maar we prioriteren onze aanpak. Dat doen we op basis van een prioriteitenlijst. Deze lijst baseren wij onder andere op het belang van het groen en of we hinder ondervinden bij het uitvoeren van werkzaamheden. Onze focus ligt daarbij op het ongedaan maken van de onrechtmatige situatie. Wij gaan dan eerst in overleg met de bewoners. Daarna starten wij eventueel een terugvordering sprocedure. In uitzonderlijke gevallen gaan we momenteel huurovereenkomsten aan of wordt de grond verkocht.

Het tot een goed einde brengen van gevallen vraagt inzet en uitvoering van meerdere disciplines en is per geval maatwerk. Het gaat om contact leggen met bewoners, (juridische) correspondentie, handhaving én het uitvoeren van herstelwerkzaamheden. Wij houden het opstellen en uitvoeren van dit beleid daarom graag binnen de eigen organisatie. We handelen niet in alle gevallen omdat we zoals gezegd moeten prioriteren binnen de bestaande capaciteit.

6. Is het college het met De Partij voor de Dieren eens dat bewust onrechtmatig gebruik van gemeentegrond niet beloond moet worden?

Ja, daar zijn wij het in principe mee eens. De praktijk is echter soms weerbarstiger dan we zouden willen. In dit soort gevallen zoeken we naar een passende oplossing, voor de inwoner en de gemeente.

7. Kan het college toezeggen dat tegen bewuste overtreders in principe handhavend opgetreden gaat worden, en hooguit in bijzondere gevallen een coulante pacht- of overdrachtsovereenkomst geregeld zal worden? Kunt u die opdracht meegeven aan de eventuele opstellers van het beoogde beleid?

Zie antwoord bij vraag 5.

8. Kan het college toezeggen dat in geval van oneigenlijk gebruik van gemeentelijk parkgebied of bestemming groen, deze gronden voor 100%terug komen naar de gemeente, en de bestemming gehandhaafd blijft? Zo nee, hoe gaat u de Arnhemse groencompensatieregels toepassen om het verlies aan groen te compenseren?

Zoals aangegeven in antwoord 5 werken wij binnen de capaciteit die wij hebben op basis van een prioriteitenlijst. Voor onze prioritering maken wij onderscheid tussen stadsgroen en wijkgroen. Stadsgroen heeft de hoogste prioriteit. Als gevallen ouder zijn dan twintig jaar kan het door een beroep op bevrijdende verjaring ingewikkeld zijn om deze terug te krijgen. Wij kiezen er tot nu toe voor om hier niet op in te zetten. Deze trajecten vragen erg veel ambtelijke capaciteit.

9. Kan het college toezeggen dat in alle gevallen van illegaal gebruik van gemeentegrond de handhaving niet kan leiden tot een soepelere of goedkopere regeling dan bij gevallen waar legaal en tegen vergoeding gebruik wordt gemaakt van gemeentegrond (d.w.z. met toestemming van gemeente)?We kunnen ons voorstellen dat in sommige gevallen van gebruik van gemeentegrond gedogen wenselijk kan zijn. Bijvoorbeeld waar in een wijk gemeentetegels gewipt worden en omwonenden perkjes of groen beheren ofeen geveltuin aanleggen in versteend gebied.

Voor verhuur- en verkoopprijzen van onze gronden baseren wij ons op de Nota Grondprijzen. Deze regels zijn hetzelfde bij een formeel verzoek tot gebruik van de grond of als wij een regeling treffen bij onrechtmatig gebruik.

10.Is het college bereid als voorwaarde voor gedoogd gebruik te stellen dat er aantoonbaar voordelen voor de maatschappij moeten zijn, zoals het verbeteren van biodiversiteit of het verminderen van hittestress of wateroverlast?

Verzoeken voor gebruik met een maatschappelijke meerwaarde, bijvoorbeeld een geveltuin of buurttuin, worden per geval beoordeeld op haalbaarheid en meerwaarde. Er wordt dan actief meegedacht om het verzoek te honoreren. De spelregels voor geveltuinen, beheren van boomspiegels en het adopteren van gemeentegroen staan op de gemeentelijke website. In deze gevallen is echter geen sprake van onrechtmatig grondgebruik.

11.Kan het college als uitgangspunt meenemen dat de openbare ruimte publiekelijk toegankelijk blijft, bijvoorbeeld indien er op basis van ‘maatschappelijke meerwaarde’ wordt besloten om bepaald gebruik te gedogen?

Ja, dat nemen wij als uitgangspunt.

12.Indien het college voornemens is beleid te maken op dit onderwerp: kan de raad voor een eventueel besluit een raadsbrief verwachten waarin tijdslijnen en keuzes worden uitgeschreven, of komt u terug naar de raad met een raadsvoorstel?

Wij willen de aanpak zoals hierboven beschreven continueren. Om meer gevallen aan te kunnen pakken hebben wij meer capaciteit nodig. Wij gaan onderzoeken of er taken zijn die wij anders kunnen prioriteren zodat wij meer gevallen kunnen behandelen, of dat er een andere methode bestaat om verjaring te voorkomen. Afhankelijk van de resultaten zullen wij terugkomen bij uw raad met een raadsbrief of een raadsvoorstel. .

Met diervriendelijke groet,

Leo de Groot

Partij voor de Dieren Arnhem