Vragen over privacy in Arnhems afval­beleid

Indiendatum: apr. 2016

Artikel 44 Vragen over privacy in Arnhems afvalbeleid n.a.v. ingekomen brief van Michiel Jonker en uitspraak van de raad van State

Geacht College,

Op 27 april 2016 ontvingen raadsleden, College en media een brief van Michiel Jonker, waarin hij aandacht vroeg voor schending van privacy in het Arnhemse afvalbeleid. Een uitspraak van de Raad van State op 26 april 2016 wees uit dat Arnhem geen besluit heeft genomen op basis waarvan de schending plaatsvindt. Daardoor kan de gemeente op dit punt niet bestuursrechtelijk worden aangesproken. Met deze uitspraak houdt het wat de Partij voor de Dieren betreft niet op.

Op 29 juni 2015 is door de Arnhemse gemeenteraad het 'Kader voor privacy gemeente Arnhem' vastgesteld. Naar aanleiding van de recente uitspraak van de Raad van State heeft de PvdD vragen geformuleerd om opheldering te vragen over de afvalinzameling en de toepassing van het overeengekomen privacybeleid. De vraagstelling wordt ingeleid door quotes uit het kader voor privacy.

1. "Privacy begint bij het niet verzamelen van gegevens. Bij het inrichten van een werkproces moet de eerste vraag zijn, of het uberhaupt noodzakelijk is om persoonsgegevens te verzamelen. Alleen voor zover er een noodzaak toe bestaat, vindt verwerking van persoonsgegevens plaats ('nee, tenzij')."
   Is er noodzaak voor een koppeling van pasjes aan huisadressen, welke van de huidige gemeentelijke doelen kunnen niet zonder zo’n koppeling worden bereikt?
   
2. "Daarbij komt, dat we in Arnhem in beginsel alleen persoonsgegevens verzamelen en verwerken met toestemming van de betrokkene. Dat is slechts anders in wettelijk bepaalde gevallen. Persoonsgegevens worden nooit verzameld, omdat dat later 'handig' kan blijken te zijn (dit geluid is nogal eens te beluisteren in de praktijk). Dit uitgangspunt - 'nee, tenzij' - brengt een zeer wezenlijke grondhouding ten opzichte van privacy met zich mee."
   Op welke wijze heeft het college toestemming gevraagd aan burgers om hun adresgegevens te registreren bij het storten van afval?
   
3. Volgt het college ook in verband met het hier geciteerde beginsel dat persoonsgegevens niet worden verzameld met het oog op mogelijke, toekomstige gemeentelijke doelen waarover nog niet besloten is (“kan handig zijn voor later”)?
   
4. "Persoonsgegevens worden slechts verzameld voor een van te voren bepaald, concreet omschreven doel (doelbinding). Dat doel bepaalt ook de omvang en de reikwijdte van de te verwerken persoonsgegevens. Nooit wordt meer verzameld dan strikt nodig is voor dat doel (proportionaliteit), en er wordt niet verzameld als er een manier voorhanden is om de informatie te krijgen op een wijze die minder inbreuk maakt op de privacy (subsidiariteit)."
   Er zijn diverse mogelijkheden om de afvalstromen te registreren, waarbij privacygevoelige gegevens van burgers niet verzameld hoeven worden. De heer Jonker geeft daarvan drie voorbeelden. Waarom kiest Arnhem voor een methode die in strijd is met ons eigen privacybeleid?
   
5. Heeft het College na invoering van het kader voor privacy alsnog overwogen om over te gaan op een ander systeem? Zo nee, waarom niet?
   
6. "In Arnhem erkennen we nadrukkelijk dat privacy een politiek onderwerp is, en zien we de rol die de politiek bij dit onderwerp kan spelen. Daarom stellen we in de eerste plaats het onderhavige privacykader vast. Verder willen we nieuwe privacy issues aan de orde laten komen in de politiek. Als zich - in Arnhem - een ontwikkeling voordoet met impact op de privacy, die maatschappelijk gevoelig ligt en waarbij de wettelijke kaders niet duidelijk zijn, dan zal het college van b. en w. (de plannen voor) een dergelijke ontwikkeling op een of andere wijze aan de raad voorleggen om de raad zich hierover uit te laten spreken."
   Wanneer kan de raad van het College een voorstel verwachten om over te besluiten met het oog op de privacygevoeligheid van het afvalsysteem vanwege de uitbreiding van het pasjessysteem sinds juli 2014?
   
7. Is de beslissing om het huidige pasjessysteem in te voeren, ergens schriftelijk vastgelegd op ambtelijk niveau? Zo ja, in welk document? Is het College bereid dat document aan de raad toe te sturen?
   
8. Heeft het College de beslissing tot invoering van het huidige pasjessysteem met gegevensregistratie goedgekeurd?
   
9. Zo ja, is die goedkeuring schriftelijk vastgelegd?
   
10. Is het College bereid eventuele schriftelijke vastlegging aan de raad toe te sturen?
    
11. Welke consequenties verbindt u aan de uitspraak van de Raad van State, waarin het ontbreken van een besluit van de gemeente over het verzamelen van persoonsgegevens bij afvalinzameling werd vastgesteld?
    
12. Kan volgens u uit de uitspraak van de Raad van State dat er geen besluit is genomen, geconcludeerd worden dat het College is afgeweken van het kader voor privacy, in de zin dat het college volgens dat beleidskader ofwel een voorstel voor een besluit aan de raad had moeten voorleggen, ofwel de raad om een mandaat had moeten verzoeken om zelf een besluit over dit onderwerp te mogen nemen?
    
13. Was het College zich bij de beslissing om het huidige systeem in te voeren bewust van het feit dat er sprake is van het verzamelen van persoonsgegevens, en dat je burgers niet zomaar mag dwingen om hun persoonsgegevens af te staan?
    
14. "We zijn open over het feit dat we bepaalde persoonsgegevens verwerken en voor welke doeleinden we dat doen, in de eerste plaats naar de betrokken persoon om wiens persoonsgegevens het gaat. De betrokkene wordt helder geïnformeerd over zijn rechten (bv. klachtrecht, inzagerecht).”
    Wanneer en op welke wijze zijn burgers ingelicht over het verwerken van persoonsgegeven en het doel daarvan?
    
15. Zijn de burgers ingelicht over alle gemeentelijke doelen met het verwerken van de persoonsgegevens die bij de afvalinzameling worden verzameld? Zo ja, wanneer en op welke wijze?
    
16. Zijn de burgers ingelicht over de manier waarop de persoonsgegevens worden bewaard?
    
17. Zijn de burgers ingelicht hoe lang de persoonsgegevens worden bewaard?
    
18. Waarom is de gemeenteraad op deze punten nog niet ingelicht?
    
19. Wie hebben er toegang tot de bij de afvalinzameling verzamelde persoonsgegevens, en onder welke voorwaarden?
    
20. Gaat het College, nu dhr. Jonker heeft aangegeven over te gaan tot het plaatsen van vuilniszakken naast de containers, wel of geen handhavende maatregelen treffen ten aanzien van dhr. Jonker?
    
21. Arnhem heeft een privacy-wethouder omdat het onderwerp door de coalitiepartijen belangrijk wordt gevonden. Wat heeft deze wethouder gedaan naar aanleiding van de argumenten die dhr. Jonker in zijn bezwaar (juni 2014) en in zijn beroep (najaar 2014) naar voren heeft gebracht?
    
22. Gaat het College het verzoek van dhr. Jonker honoreren om de scanners zonder uitstel uit te schakelen en de containers op die manier weer vrij toegankelijk te maken, totdat er goed is nagedacht over een systeem waarbij de privacy wordt gerespecteerd?
    
23. Bij de invoering van nieuw vastgestelde kaders kan het zijn dat bestaand beleid in strijd is met deze kaders. Is het afvalbeleid getoetst aan de nieuwe kaders (bijvoorbeeld het kader voor privacy)?
    
24. Zo ja, wat waren uw bevindingen? Zo nee, waarom heeft er geen toetsing plaatsgevonden?
    
25. In september komt de evaluatie van het afvalbeleid op de agenda. Worden de privacyaspecten meegenomen in de evaluatie?

Met vriendelijke groet,

Leo de Groot
Partij voor de Dieren